Overheidsrollen

Het is de vraag hoe gemeente De Fryske Marren omgaat met transities. Al eerder is aangegeven dat de gemeente een onderdeel van een samenleving is, met zowel binnen als buiten de gemeente partijen die van grote invloed zijn op het gemeentelijk beleid. Het is daarom relevant om stil te staan bij de rol die overheden spelen bij transities.

Onderstaand schema geeft inzicht in de rollen van de overheden. De rollen die onze gemeente speelt, kunnen langs de assen in dit schema worden beschreven.

Rollen

  • Presterende overheid: uitleggen (in schema linksboven)
  • Samenwerkende overheid: overleggen (in schema rechtsboven)
  • Rechtmatige overheid: toelichten (in schema linksonder)
  • Responsieve overheid: inhaken (in schema rechtsonder)

Assen

  • Van links naar rechts: vanuit overheid naar vanuit samenleving
  • Van boven naar onder: vanuit resultaten naar vanuit randvoorwaarden

Als presterende overheid is de opdracht van de gemeente vooral om het gevoerde beleid uit te leggen: laten zien wat speelt en hoe de gemeente daar maatregelen op neemt. Als samenwerkende overheid is het beleid vooral gericht op overleg, wat speelt wordt breed gedeeld. De rechtmatige overheid licht toe hoe het gekozen beleid inspeelt op de transities en de responsieve overheid haakt in op maatschappelijke bewegingen die in gang zijn gezet vanwege transities.

De gemeente speelt elk van deze rollen, maar afhankelijk van de situatie krijgt de ene rol meer accent dan de andere. In de rol als presterende en rechtmatige overheid, ligt het initiatief van activiteiten met name bij de gemeente. De samenwerkende en responsieve overheid reageert op relevante ontwikkelingen in de samenleving en gaat strategische samenwerkingen aan met bijvoorbeeld andere gemeenten of de provincie.

Het schema impliceert geen gedwongen keuze in stijl. Het is niet zo dat reageren op maatschappelijke ontwikkelingen per definitie beter is dan eigen initiatief (en vice versa). Het gaat er veel meer om dat de gemeente zich bij transities bewust is waar de focus bij het specifieke vraagstuk moet liggen.

De presterende en samenwerkende overheid werkt vanuit een focus op resultaten, de rechtmatige en responsieve overheid vooral vanuit randvoorwaarden. Het is aan de gemeente om bij het formuleren van beleid ook helder te benoemen wat de rol is die de gemeente bij het specifieke beleidsvoornemen inneemt. Dat geeft sturing intern en is management van verwachtingen extern.

Beleid

Onze gemeente heeft de komende decennia te maken met meerdere transities die haar toekomst gaan beïnvloeden. Deze transities worden hieronder beschreven. Werken volgens de visie in dit document, betekent dat de gemeente permanent alert is op de transities die zich in de samenleving voordoen.

Het rollenschema maakt inzichtelijk welke rol, of rollen, de gemeente kan spelen bij die verschillende transities. Die rol kan in de loop van een transitie ook verschuiven. Door steeds alert te zijn op de (on-)mogelijkheden van de gemeente in relatie tot de lange termijnontwikkelingen, ontstaat een realistische beleidsagenda met bijbehorende monitoringsinstrumenten.

Daarmee wordt het mogelijk om aan de hand van concrete indicatoren te bepalen of de gemeente beweegt in de gewenste ontwikkeling. Feitelijk voert de gemeente een reguliere beleidscyclus (plan – do – check – act) uit vanuit het Brede Welvaartskader. Daarmee is de visie vastgelegd in de reguliere aanpak van vraagstukken zoals de gemeente die op alle beleidsterreinen toepast.

Toekomstvisie